poniedziałek, 23 listopada 2009

Owocowanie Kwiatów

Owocowanie to przekształcanie się całej zalążni lub tylko jej części i dna kwiatowego (np. gruszki, jabłka, truskawki) w owoc, natomiast zalążków w nasiona u roślin wyższych, natomiast u roślin niższych wykształcają się w trakcie owocowania różnego typu zarodniki.

W czasie tego procesu ze ściany zalążni formuje się owocnia natomiast wewnątrz zalążków rozwija się zarodek. Owoc gromadzi materiały zapasowe usuwając jednocześnie nadmiar wody.

Zapylanie Kwiatów

Pojedyncze kwiaty magnolii zwabiają owady dużym rozmiarem i barwą

Zapylenie – zjawisko występujące u roślin kwiatowych, polegające na przeniesieniu ziarna pyłku na znamię słupka. Kwiaty posiadają specjalne przystosowania do tego celu. Znamiona ich słupków są kleiste, a pyłek jest zwykle bardzo niewielkich rozmiarów.
Rodzaje zapylenia [edytuj]
samozapylenie (autogamia) – gdy pyłek pochodzi z tego samego kwiatu, lub innego kwiatu, ale tej samej rośliny
zapylenie krzyżowe (ksenogamia, allogamia) – gdy pyłek pochodzi z kwiatu innej rośliny (tego samego gatunku)
Sposoby zapylenia [edytuj]
hydrogamia – zapylenie przez wodę
anemogamia (wiatropylność) – zapylenie przez wiatr
zoogamia – zapylenie przez zwierzęta, np.: 
chiropterogamia – zapylanie przez nietoperze
ornitogamia – zapylanie przez ptaki
entomogamia (owadopylność) – zapylanie przez owady
 
Małe kwiatki rudbekii tworzą duży, jaskrawy, z daleka widoczny kwiatostan

Kwiaty roślin wykazują szereg przystosowań do zapylenia. U roślin wiatropylnych są niewielkie i niepozorne, o uproszczonej budowie, za to wytwarzają ogromną ilość pyłku. Rośliny owadopylne, by zwabić zwierzęta wytwarzają duże i barwne kwiaty. Gdy kwiaty są niewielkie, łączą się w duże kwiatostany, czego doskonałym przykładem jest np. słonecznik. Jego ogromny kwiat to w istocie kwiatostan – koszyczek. U wielu roślin z rodziny astrowatych część kwiatów w kwiatostanie jest bezpłodna i służy wyłącznie do zwabiania owadów swoją barwą. Wiele kwiatów wabi zwierzęta za pomocą zapachu, np. róża, konwalia majowa, fiołek i inne, a niektóre także wytwarzają słodki nektar. Ponieważ wiele owadów (np. pszczoła miodna) zbiera również pyłek, rośliny produkują go w w dużej ilości. W jednym kwiatku maku jest ok. 2,6 mln ziaren pyłku. Zamykające się na noc kwiaty magnolii zapewniają zapylającym je chrząszczom suche i cieplejsze o ok. 10 stopni Celsjusza schronienie na noc.

Cykl Życia Kwiatów

W trakcie życia roślin rozwijanie kwiatów może nastąpić wielokrotnie (rośliny polikarpiczne) lub tylko raz (rośliny monokarpiczne). Okres rozwoju kwiatów (kwitnienie) i czas jego trwania jest zależny od gatunku. Za początek kwitnienia uważa się ukazanie się pierwszych pączków kwiatowych, ewentualnie otwieranie się pierwszych kwiatów. Przebieg tego procesu zależy głównie od układów świetlno-termicznych (także warunków siedliskowych, wilgotności gleby i opadów, obecności składników mineralnych,długości i głębokości wcześniejszego okresu spoczynkowego przy czym zarówno optymalne, jak i krytyczne warunki dla tego procesu są bardzo zmienne u różnych gatunków i dla różnych jego etapów. Pierwszym etapem rozwijania się kwiatu jest wydłużanie jego szypułki. Na obfitość kwitnienia i wielkość oraz kształt kwiatów wpływ ma temperatura (w tym nocna). Otwieranie się kwiatów powiązane jest z kolei w dużym stopniu z natężeniem oświetlenia[2].

U wielu gatunków przez cały okres kwitnienia następują cykle otwierania i zamykania kwiatów zależne od pory dnia i nocy oraz pogody. Ruchy płatków powodowane są różnym tempem wzrostu ich brzusznej i grzbietowej strony w zależności od wahania poziomu auksyn. W zależności od gatunku zdarzają się kwiaty otwarte w ciągu dnia, zamknięte nocą lub odwrotnie. Podobnie stężenie auksyn wpływa na zmiany szybkości wzrostu łodygi powodując podnoszenie lub opuszczanie szypułek kwiatowych oraz obracanie się kwiatów za słońcem (np. u słonecznika, cykorii).

Rodzaje Kwiatów

Ze względu na zróżnicowaną budowę i ekologię, kwiaty dzielić można ze względu na rozmaite kryteria. Do najczęściej stosowanych kryteriów podziału należy m.in. barwa okwiatu, obecność lub brak zapachu, trwałość kwiatu. W nauce stosowane są najczęściej następujące kryteria:
Podział ze względu na płeć
Kwiaty dzielą się na obupłciowe (hermafrodytyczne), w których występują jednocześnie pręciki i owocolistki oraz jednopłciowe (rozdzielnopłciowe), w których wykształciły się tylko pręciki lub tylko owocolistki. Kwiaty jednopłciowe są zatem kwiatami męskimi lub żeńskimi. Dla roślin nagonasiennych charakterystyczne są kwiaty jednopłciowe, zaś u okrytonasiennych najczęściej spotykany typem kwiatów są kwiaty obupłciowe. W przypadku roślin o kwiatach jednopłciowych na jednej roślinie mogą wykształcić się kwiaty wyłącznie jednego typu żeńskie lub męskie, są to rośliny dwupienne (np. cis, wierzba) lub też kwiaty obu płci, rośliny jednopienne (np. sosna, leszczyna, kukurydza). Dosyć często spotyka się formy mieszane. Występują także formy nijakie (bez pręcików i słupków), które służą za powabnie (kwiaty brzeżne u chabra bławatka).
Podział ze względu na specyfikę zapylania
Zdecydowanie częściej występują w przyrodzie kwiaty przystosowane do zapylania obcym pyłkiem (pochodzącym z innego kwiatu lub rośliny). Kwiaty takie nazywane są obcopylnymi (allogamicznymi). Ich przeciwieństwo, kwiaty zapylające się własnym pyłkiem, nazywane są samopylnymi (autogamicznymi). Wśród samopylnych wyróżnia się kwiaty klejstogamiczne - nigdy nie otwierające się. Wśród kwiatów obcopylnych wyróżnia się kwiaty hydrogamiczne (właściwe czyli podwodne oraz nadwodne), kwiaty wiatropylne oraz kwiaty zapylane przez zwierzęta (zpidiogamia, w tym entomogamia, ornitogamia, teriogamia)[1].
Podział ze względu na dostępność miodników
kwiaty z łatwo i powszechnie dostępnymi miodnikami,
kwiaty z częściowo ukrytymi miodnikami,
kwiaty z całkowicie ukrytymi miodnikami,
kwiaty bez miodników (tzw. kwiaty pyłkowe)[1].
Podział ze względu na kształt okwiatu
kwiaty talerzykowate
kwiaty lejkowate
kwiaty dzwonkowate,
kwiaty trąbkowate,
kwiaty wargowate
kwiaty motylkowate,
kwiaty głównkowate i koszyczkowate,
kwiaty pułapkowe i paściowe[1].

Morfologia Kwiatów

Kwiaty rozwijają się z pączków kwiatowych, zwykle jako pędy boczne w pachwinie przysadek (liści przykwiatowych, wspierających). Rzadko kwiat rozwija się na szczycie pędu (rośliny o takim usytuowaniu tych organów nazywane są haplokaulicznymi). Kwiat może być szypułkowy (umieszczony na różnej długości szypułce) lub siedzący (osadzony bezpośrednio na osi pędu). Kwiaty wyrastają zwykle w szczytowych, a więc najmłodszych częściach pędu, rzadko pojawiają się na wieloletnich fragmentach pędów (np. pniach i konarach drzew). Takie wyjątkowe usytuowanie kwiatów występuje u niektórych roślin tropikalnych i określane jest mianem kauliflorii.

Pojedynczy kwiat zbudowany jest z liści płodnych i płonnych, nie związanych bezpośrednio z rozmnażaniem. Części płodne to pręciki z woreczkami pyłkowymi (mikrosporofile - organy męskie) oraz owocolistki z zalążkami (makrosporofile - organy żeńskie). Pręciki produkujące pyłek tworzą pręcikowie. Owocolistki tworzą słupek (słupkowie).

Z liści płonnych (sterylnych) kwiatu zbudowany jest okwiat (okrywa kwiatowa), która u roślin nagonasiennych jest bardzo niepozorna, a niejednokrotnie nie występuje wcale, u roślin okrytozalążkowych zaś jest różnorodna i czasami bardzo okazała. Okwiat może być pojedynczy (listki okwiatu zebrane w jednym lub dwóch okółkach są niezróżnicowane) lub złożony i wtedy w jego skład wchodzi korona (corolla) oraz kielich (kalyx), u niektórych roślin pod kielichem występuje kieliszek (epikalyx). Wszystkie elementy składowe kwiatu wyrastają z dna kwiatowego - rozszerzonej części będącej zakończeniem szypułki. W kwiatach owadopylnych występują dodatkowo gruczoły zwane miodnikami.

W przypadku roślin nagonasiennych nieosłonięte zalążki leżą na pojedynczych owocolistkach. Zaś u roślin okrytonasiennych jeden lub kilka zrośniętych owocolistków tworzy słupek, w jego dolnej części tworzącej zalążnię zamknięte są zalążki.

Pojecie Kwiatu

Kwiat - organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się wyspecjalizowane elementy służące do rozmnażania. Stanowi fragment pędu o ograniczonym wzroście ze skupieniem liści płodnych i płonnych, służących odpowiednio, bezpośrednio i pośrednio do rozmnażania płciowego (generatywnego). Kwiat charakterystyczny dla roślin nasiennych (czyli kwiatowych) jest organem homologicznym do kłosa zarodnionośnego (sporofilostanu) roślin ewolucyjnie starszych.
 

Funkcja Kwiatów

Kwiaty pełnią kluczową dla przetrwania roślin funkcję biologiczną biorąc udział w rozmnażaniu generatywnym. W wyniku zapylenia powstaje z nich owoc, w którym znajdują się nasiona.